CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY
Hồ Quý Ly (1336-1407) trước có tên là Lê Quý Ly, từ bỏ là Lý Nguyên. Theo tộc phả họ Hồ, thánh sư của hồ nước Quý Ly là hồ Hưng Dật vốn người Chiết Giang (Trung Quốc), đời Hậu Hán thời Ngũ đại Thập quốc (năm 947-950), tương đương thời Dương Tam Kha của Việt Nam, sang làm Thái thúDiễn Châu cùng định cư ở mùi hương Bào Đột, ni là làng Quỳnh Lâm, thị trấn Quỳnh Lưu, tỉnh giấc Nghệ An.
Bạn đang xem: Cải cách của hồ quý ly
Ông bao gồm hai fan cô đều được vua nai lưng Minh Tông đem làm cung phi và gần như trở thành bà bầu hai vua nhà Trần, cho nên ông mau chóng được đưa vào có tác dụng quan trong triều đình đơn vị Trần.
Hoàng đế hồ nước Quý Ly (1336-1407)
Lê Quý Ly là 1 trong vị quan có không ít công trạng bên dưới thời Trần. Tính từ lúc năm 1371, vua nai lưng Dụ Tông phong cho Lê Quý Ly làm cho Trưởng cục đưa ra hậu. Sau, vua è cổ Nghệ Tông gửi ông lên làm cho Khu mật đại sứ, lại gả em gái là công chúa Huy Ninh.
Ông là người có không ít năng lực về thiết yếu trị, kinh tế, văn hóa. Thao tác làm việc trong yếu tố hoàn cảnh nhà Trần đang suy yếu cực độ, non sông nghiêng ngả, nhân dân cực khổ, ông không chịu đựng nổi. Ông được cử duy trì chức cao nhất trong triều. Năm 1395 Thượng hoàng è cổ Nghệ Tông chết, ông được cử làm cho Phụ bao gồm Thái sư, tước Trung tuyên Vệ quốc Đại vương, ráng trọn quyền hành vào nước.
Lê Quý Ly tham dự vào chính sự nhà Trần khoảng 28 năm. Tiếp đến Lê Quý Ly bức vua trần rời đô tự Thăng Long vào Thanh Hoá, đôi khi giết hàng loạt quần thần trung thành với công ty Trần. Tháng hai năm Canh Thìn (1400), Lê Quý Ly ép nai lưng Thiếu Đế phải nhường ngôi mang đến mình, mang niên hiệu là Thánh Nguyên, quốc hiệu là Đại Ngu. Ông đảo sang họ Hồ, lập đề nghị nhà Hồ. Ông làm vua không được một năm, tiếp đến nhường ngôi cho con thứ là hồ nước Hán mến rồi làm Thái Thượng hoàng thuộc coi việc nước.
Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn trong lịch sử vẻ vang Việt Nam. Trong khoảng 35 năm núm quyền bao gồm ở triều Trần cùng triều Hồ, ông đã thực hiện một loạt các biện pháp cách tân về nhiều mặt, đổi khác chính sách cũ, đề ra chế độ mới. Những phương án đó nhằm giải quyết cuộc béo hoảng tài chính - xóm hội Đại Việt, thủ tiêu số đông yếu tố cat cứ của quý tộc công ty Trần, thiết kế một công ty nước quân chủ chăm chế tập trung vững mạnh. Những cách tân của ông tương đối toàn diện và có hệ thống nhất, bao hàm nhiều lĩnh vực từ thiết yếu trị, quốc phòng cho kinh tế, làng mạc hội, văn hóa, giáo dục.
Về quân sự, hồ nước Quý Ly tìm cách thắt chặt và chấn chỉnh và tăng cường quân đội, các loại bớt người yếu, bổ sung những fan khỏe mạnh, kể cả các sư tăng, bức tốc quân số và những lực lượng quân sự địa phương, cho phát hành một ghê thành mới bằng đá bền vững ở An Tôn (Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) là Tây Đô thường hotline là Thành công ty Hồ. đơn vị Hồ cũng chú ý cách tân kỹ thuật quân sự. Hồ Nguyên Trừng (con trai cả hồ Quý Ly) đã sản xuất ra hầu như khí tài mới: súng lớn thần cơ, thuyền chiến Cổ thọ đi biển.
Cổng phía nam giới Thành nhà Hồ, thị trấn Vĩnh Lộc, Thanh Hóa
Về bao gồm trị, năm 1397, hồ Quý Ly đặt quy định về hệ thống quan lại địa phương, thống duy nhất việc cai quản từ bên trên xuống. Những chức an phủ sứ sống lộ cần quản toàn thể các lộ, phủ, châu, thị xã trong lộ mình, trong khi quản chung toàn thể các bài toán về hộ tịch, thuế khóa với kiện tụng. Lộ trực tiếp phụ trách trước trung ương, như thế tức là thắt chặt rộng về mặt chủ yếu trị và nâng cao quyền lực ở trong nhà nước trung ương. Đó là 1 trong cải cách đặc biệt quan trọng về mặt chính trị theo xu hướng trung ương tập quyền.
Về tài chủ yếu - khiếp tế, năm 1396, hồ nước Quý Ly khởi đầu cuộc cải tổ của chính bản thân mình về tài chính với vấn đề phát hành tiền giấy, gọi là “Thông bảo hội sao”, bỏ hẳn việc dùng tiền đồng vẫn lưu hành trong làng mạc hội. Chi phí giấy có tương đối nhiều loại, vẽ hình không giống nhau: các loại 10 đồng (vẽ hình rau tảo), 30 đồng, 1 tiền, 2 tiền, 3 tiền, 5 tiền và 1 quan liêu (vẽ hình rồng). Đó là một cải cách táo bạo, không phần đông hủy bỏ đồng tiền cũ ngoài ra xóa đi một ý niệm cũ về chi phí tệ. Thực hiện tiền giấy là một hiện tượng trước đó chưa từng có trong lịch sử nước ta trước đó.
Năm 1397, hồ nước Quý Ly đề ra phép hạn điền, tức là hạn chế việc sở hữu ruộng tư. Theo phép hạn điền, trừ đại vương và trưởng công chúa, còn tất cả mọi người, tự quý tộc cho đến thứ dân, rất nhiều bị hạn chế số ruộng bốn (tối đa 10 mẫu), chất nhận được lấy ruộng tứ chuộc tội. Công ty nước triển khai đo đạc lại ruộng đất, diện tích s thừa yêu cầu sung công, nghĩa là khôi phục chế độ sở hữu công ty nước về ruộng đất. Đó là những cải tân tiến bộ đánh mạnh khỏe vào thế lực của tầng lớp quý tộc điền trang cùng địa chủ tư hữu, tăng nguồn thu nhập sưu thuế cho nhà nước.
Một chính sách cải cách kinh tế quan trọng của phòng Hồ là sự việc đổi mới chính sách thuế khóa. Mức thuế so với ruộng đất công làng xã khoảng tầm 1/3 sản lượng. Đó là nấc thuế nhẹ mà nông dân các làng xã hoàn toàn có thể chịu được. Đối với ruộng đất bốn hữu, đơn vị Hồ đã tiếp tục tăng mức thuế trường đoản cú 3 thăng/1 mẫu (thời Trần) lên 5 thăng/1 mẫu.
Cùng với cơ chế thuế, phép hạn điền phần nào bổ ích cho những người nghèo ít ruộng, mặt khác, chặn lại xu thế trở nên tân tiến tự nhiên của ruộng đất bốn hữu.
Tiến thêm một bước, năm 1401, đơn vị Hồ đã phát hành phép hạn nô, những quý tộc bị tinh giảm số nô tì, số thừa ra (những nô tì không có chúc thư 3 đời) bị sung công, bồi thường cho nhà 5 quan tiền một người. Các loại gia nô yêu cầu thích dấu hiệu vào trán. Phép hạn nô vẫn chuyển một trong những lớn gia nô thành quan nô (nô tì công ty nước, bọn họ có chuyển đổi về thân phận, tuy thế vẫn ko được giải phóng). Cùng với phép hạn điền, phép hạn nô về cơ phiên bản đã có tác dụng suy sụp thế hệ quý tộc cũ nhà Trần cùng nền tài chính điền trang, tăng cường thế lực khiếp tế của phòng nước trung ương.
Xem thêm: Nhiệt Độ Ngăn Đông Tủ Lạnh Là Bao Nhiêu Phù Hợp, Nhiệt Độ Như Thế Nào Trong Tủ Lạnh Thì Phù Hợp
Về phương diện hành chính, hồ Quý Ly đổi những lộ xa có tác dụng trấn, để thêm các chức An phủ phó sứ, Trấn thủ phó sứ cùng các chức phó khác ở những châu huyện. Ở những lộ thì đặt các chức quan bự như Đô hộ, Đô thống, Thái thú quản cả việc quân sự chiến lược và dân sự. Ông còn đặt chức Liêm phóng sứ tại từng lộ để dò xét tình hình quân dân.
Về khía cạnh xã hội, hồ nước Quý Ly thiết lập sở “Quản tế” (như ty y tế ngày nay) - một loại cơ sở y tế công, trị bệnh bằng châm cứu; lập kho buôn bán thóc rẻ cho những người nghèo. Câu hỏi ông ban hành cân, thước, đấu, thưng để thống nhất tính toán cũng góp thêm phần làm tăng lên giá trị lịch sự của đời sống xã hội.
Về văn hóa truyền thống - giáo dục, hồ nước Quý Ly đã thắt chặt và chấn chỉnh lại Phật giáo và Nho giáo. Ông đã tinh giảm Phật giáo, Đạo giáo, đề cao Nho giáo mà lại là nho giáo thực dụng, kháng giáo điều, kết phù hợp với tinh thần Pháp gia. Hồ Quý Ly đang cho loại bỏ các tăng đạo dưới 50 tuổi, bắt đề xuất hoàn tục, tổ chức triển khai sát hạch khiếp giáo.
Hồ Quý Ly phản nghịch đối lối học sáo rỗng, nhắm mắt học vẹt tiếng nói của cổ nhân để xét vấn đề trước mắt. Năm Nhâm Thân (1392), hồ nước Quý Ly biên soạn sách “Minh Đạo” có 14 thiên gửi ra phần đa kiến giải xác xứng đáng về Khổng Tử với những nghi vấn có địa thế căn cứ về sách “Luận ngữ”, trong số những tác phẩm kinh điển của nho giáo.
Hồ Quý Ly là vị vua Việt Nam trước tiên quyết định dùng chữ Nôm để chấn hưng nền văn hóa dân tộc, đến dịch các kinh, thư, thi. Chính ông sẽ dịch thiên “Vô dật” trong khiếp thư ra chữ nôm để dạy vua cùng hoàng tử, hậu phi, con cháu nhà quan, cung nữ; soạn sách Thi nghĩa (giải mê thích Kinh thi) bằng văn bản Nôm; làm thơ Nôm.
Hồ Quý Ly rất xem xét việc cải cách, nâng cấp tính tác dụng và trong thực tiễn của giáo dục, thi cử. Mở rộng hệ thống giáo dục sống địa phương, đặt những học quan, cấp cho học điền. Ông còn xem xét việc mở thêm trường học tập ở các lộ phủ Sơn Nam, ghê Bắc, Hải Đông cùng định lại phép thi cho có quy củ. Từ thời điểm năm 1383, ông đã cho lập một tủ sách trên núi Lạn Kha và dùng Trần Tôn làm cho viện trưởng để dạy dỗ học trò. Ông cũng chính là người thứ nhất trong kế hoạch sử đưa ra cấp thi mùi hương (từ năm 1396). Ngay sau khoản thời gian lên ngôi, ông mở khoa thi Hội (Thái học sinh) mang đỗ trăng tròn người, trong đó có Nguyễn Trãi. Quy chế và câu chữ khoa cử cũng rất được cải tổ. Ấn định phép thi 4 trường, quăng quật ám tả cổ văn núm vào gớm nghĩa. Năm 1397, ông cho mở trường ở những châu, che ở vùng khu đất Bắc bộ, gồm quan giáo thụ trông coi, đôn đốc vấn đề học. Năm 1404, hồ Quý Ly lại đặt thêm kỳ thi viết chữ cùng thi toán.
Về quốc phòng: trước sự lăm le xâm lược của nhà Minh, hồ nước Quý Ly lành mạnh và tích cực chấn chỉnh quân đội, xây thành, đóng góp thuyền chiến, v.v... Để có không ít quân, hồ Quý Ly lập ra hộ tịch bắt mọi fan cứ 2 tuổi trở lên cần kê khai ai ẩn nấp phải phạt. Hộ tịch làm cho xong, số fan từ 15 tuổi mang lại 60 hơn cấp mấy lần trước. Quân số bởi vậy tăng thêm nhiều.
Hồ Quý Ly đặc biệt chú trọng rèn luyện thủy binh để giữ lại mặt sông mặt biển. Ông mang đến đóng những con thuyền lớn trên lát ván để chuyên chở dễ dàng, vùng dưới cho những người chèo chống rất lợi hại. Ở các cửa bể và hầu hết nơi trọng yếu trên những sông lớn, ông cho đóng cọc, hình thành phần nhiều trận địa phục kích quy mô.
Về biên chế quân đội, hồ nước Quý Ly phân chia Nam Bắc bao gồm 12 vệ, Đông Tây phân ra 8 vệ. Mỗi vệ có 18 đội, mỗi đội tất cả 18 người. Đại quân tất cả 30 đội, trung quân đôi mươi đội, từng doanh có 15 đội, từng đoàn bao gồm 10 đội. Hình như còn 5 nhóm cấm vệ quân. Toàn bộ do một Đại tướng tá thống lĩnh.
Tượng hoàng đế Hồ Quý Ly tận nhà thờ họ Hồ thôn Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An
Hồ Quý Ly là 1 trong những con bạn hành động, có tầm nhìn, năng lượng và sự quyết đoán. Đề ra gần như biện pháp cải cách và lật đổ triều Trần, ông muốn xử lý cuộc mập hoảng tài chính - xóm hội Đại Việt cuối thời công ty Trần, tìm thấy lối thoát, xây dựng một công ty nước chuyên chế tập quyền vững dũng mạnh có xu hướng Pháp gia.
Xem thêm: Top 9 Bài Cảm Nghĩ Của Em Về Đoạn Trích Chiếc Lược Ngà Ngắn Gọn Nhất
Nhìn chung, những cách tân của hồ nước Quý Ly có không ít điểm tích cực, tiến bộ, mang tính dân tộc, đặc trưng trong lĩnh vực văn hóa - giáo dục, với ước muốn xây dựng một nước nước ta cường thịnh, tư tưởng đổi mới của ông cũng rất đáng trân trọng tuy vậy những cách tân của ông chưa đem về những tác dụng đáng kể. Mặc dù vậy, hồ nước Quý Ly xứng danh có một vị trí đặc biệt trong lịch sử hào hùng của nhân dân Việt Nam.
Lê Khiêm (tổng hợp)
- Phạm Ái Phương, “Nhìn lại thừa trình phân tích về hồ nước Quý Ly cùng với cuộc cải cách cuối nạm kỷ XIV – đầu thế kỷ XV”, NCLS, 1990, Số 6 (253), tr. 37-47.
