Tục Nhuộm Răng Đen
Nhuộm răng đen là 1 tục lệ thọ đời, lộ diện từ thời Hùng Vương, lâu dài suốt mấy nghìn năm trong lịch sử vẻ vang văn hóa của bạn Việt. Đây vốn là phong tục cổ truyền không những của cư dân người Việt bên cạnh đó tồn trên ở xã hội các dân tộc như Thái, Mường, Dao, Lự, si La,…Trong cộng đồng người Việt, tục nhuộm răng đen đa phần chỉ thịnh hành ở khu vực miền Bắc với miền Trung, còn ở khu vực miền nam không thấy dấu tích của phong tục này.
Bạn đang xem: Tục nhuộm răng đen
Tục nhuộm răng đen trong nhấn thức fan Việt
Theo quan lại niệm thẩm mỹ và làm đẹp xưa thì hàm răng đen được đánh giá là chuẩn mực của loại đẹp không riêng gì đối với phụ nữ mà tức thì cả nam giới cũng vậy, mặc dù ở phái mạnh ít hơn. Bởi đó, vẻ đẹp mắt của hàm răng đen đã dần được chuyển vào ca dao, thi ca như một chuẩn mực về nét xinh của thiếu nữ Việt Nam:
Răng black ai nhuộm đến mìnhCho duyên bản thân đẹp, đến tình anh say?
Được xếp trang bị 4 vào 10 chuẩn mực đo nét duyên của fan con gái:
Một yêu mến tóc quăng quật đuôi gàHai thương ăn uống nói mặn mà có duyênBa yêu quý má lúm đồng tiềnBốn yêu mến răng láng phân tử huyền nhát thua.
Bên tê sông Đuống của Hoàng Cầm ra đời trong yếu tố hoàn cảnh nhà thơ nghe tin giặc Pháp tiêu diệt quê hương, bao hình hình ảnh thân yêu đương của làng quê hiện nay đang bị quân giặc giày xéo tồn tại trong trí óc nhà thơ, trong các số đó có thú vui của cô bé Kinh Bắc:
Những cô mặt hàng xén răng đenCười như mùa thu tỏa nắng.
Không chỉ là chuẩn chỉnh mực của loại đẹp, tục nhuộm răng đen trở nên phổ cập đến nỗi được xem là chuẩn chỉnh mực đạo đức. Trong thôn hội bấy giờ, bạn ta cho rằng người nào răng trắng là bạn không tử tế: “Song tục quen đã lâu, đàn ông white răng thì chẳng sao, chứ lũ bà đơn vị tử tế hiện nay mà trắng răng thì coi cũng khí ngộ một đôi chút” (1). Phan Khôi cũng từng dẫn lời của một bên báo lấy tên hiệu là Lư đánh Chơn tướng về vấn đề này: “Tôi từng đi đầy đủ Trung – Bắc hai kỳ, tôi thấy đầy đủ nhà thi lễ, có nghĩa là bậc thượng lưu lại trong xứ, thì lũ bà con gái của chúng ta cũng đen răng, cho như vậy là chỉnh tề mỹ lệ; còn trái lại, răng white thì mang lại là món ăn chơi đĩ thõa. Coi kia thì biết cái tục răng black của người Nam là từ các đấng tiên dân bày ra cùng đã lâu lăm lắm rồi, chẳng đông đảo cho là đẹp nhưng cũng đem đó trầm trồ là nài nếp bé nhà nữa…. Khắp nước Việt Nam, trừ xứ phái mạnh kỳ ra, thì tôi thấy đâu đâu bọn bà phụ nữ cũng black răng hết, duy gồm có hạng bà xã tây, vú, bồi, bếp gái nghỉ ngơi với Tây thì mới hay nhằm răng trắng cơ mà thôi, thay thì loại tục ấy xấu xuất sắc thế nào thì cũng đủ biết” (2).
Do lộn lạo tục ta với tục của Tàu, Tú Lan cho rằng tục nhuộm răng của ta là từ china truyền sang, bởi vì thời đó người trung quốc vì không thích người phái mạnh lẫn với những người Tàu, vày sợ thành ra đồng đẳng thì khó khăn bề kẻ thống trị đè nén, vày vậy mà họ bắt buộc tín đồ Nam phải nhuộm răng mang đến phân biệt. Tuy nhiên, cũng có thể có người ko tán đồng cách nhìn trên, trích lời Lư đánh Chơn Tướng để cải chủ yếu lại: “Ở mặt Tàu chúng tôi, những người dân nào chưa hề cách chơn qua khu đất nầy thì chẳng lúc nào ngờ được rằng fan An Nam bao gồm răng đen. Hoặc giả có tín đồ nghe nói tục đó, rồi khi chạm mặt người Hoa kiều nào ở mặt nầy về, cho nỗi đem nhưng hỏi nhau rằng: “Người An Nam đen răng, có phải là trời sinh ra như vậy không?” Còn như sản phẩm công nghệ thuốc gì mà nhuộm cho đen răng, thì thật chúng ta tịt mù, chẳng hề ai biết tới. Huống chi bạn Tàu cửa hàng chúng tôi đã vốn không tồn tại tục nhuộm răng, lại cũng không hề biết đến loại tục ấy nữa” (3).
Có không ít người dân lại nhập nhằng giữa tục nhuộm răng đen và tục nạp năng lượng trầu, họ nhận định rằng do nạp năng lượng trầu đề nghị răng new đen chứ không hề xem răng đen là một trong những phong tục riêng của fan Việt: “Người Tàu cho rằng vì nạp năng lượng trầu mà sinh ra tục nhuộm răng. Số đông người Châu Âu xúc tiếp với người nước ta từ TK XIX quay trở lại trước cũng cho rằng vì ăn trầu vì thế răng thành đen” (4). Tuy nhiên, đã và đang khẳng định: “Thực ra tục ăn trầu cùng tục nhuộm răng không có quan hệ gì cùng với nhau, duy nhì tục ấy đều làm cho răng thành vững chắc” (5). Như vậy, đề nghị phải xác minh rằng, răng đen không phải là do ăn trầu. Bởi vì người ăn uống trầu cơ mà không nhuộm răng thì răng có màu đỏ sẫm chứ không đen nhánh. Vày đó, tục nhuộm răng đen là 1 trong nét văn hóa truyền thống thể hiện quan niệm về nét đẹp của người Việt. Để dành được hàm răng black nhánh hạt huyền thì tín đồ ta rất cần được trải qua nhiều công đoạn nhuộm cần lao và cũng không kém phần khó khăn chứ không phải do ăn trầu cơ mà có.
Các công đoạn nhuộm răng đen
Theo phong tục người Việt, bạn ta chỉ ban đầu nhuộm răng khi đang thay xong lượt răng sữa, đang có một trong những răng hàm. Không chỉ có nữ giới nhuộm răng mà phái nam cũng nhuộm răng.
Nhuộm răng thường được chia làm 4 công đoạn:
Đầu tiên là đề xuất làm sạch mát răng, thường kéo dãn dài 3-5 ngày. Sau mỗi bữa ăn, bạn nhuộm răng nên đánh không bẩn răng bằng vỏ cau khô, bao gồm nơi còn dùng bột than củi. Tiếp nối xúc mồm kỹ bởi nước bao gồm tính axit khỏe mạnh như chanh tốt dấm. Bạn Huế thì ngậm nước thổi nấu từ lá cây sôn (một các loại lá bao gồm vị chua). Trước lúc đi ngủ rất có thể ngậm thêm vài lát chanh mỏng. Các biện pháp này hầu hết có chức năng làm sạch răng, axit sẽ làm cho mỏng bề mặt ngoài của men răng, giúp thuốc nhuộm dễ kết dính hơn.
Tiếp theo là công đoạn nhuộm đỏ răng. Người ta cần sử dụng bột nhựa cánh kiến tán nhỏ, nạm chanh vào rồi để kín đáo trong 7 ngày cho chất chua của chanh ngấm vào bột cánh kiến. Rất có thể thay chanh bằng giấm gạo hoặc rượu gạo. Dùng các thành phần hỗn hợp này quết vào mảnh lá dừa hoặc lá cau, chờ lúc đi ngủ áp vào hai hàm răng. Làm những lần như vậy cho tới khi màu cánh kiến ăn uống dần vào răng, màu răng đưa dần thanh lịch đỏ thẫm là được.
Sau khi răng lên red color như ý muốn, fan ta bước đầu công đoạn nhuộm đen. Bây giờ vẫn sử dụng bột cánh kiến, nhưng hòa cùng với phèn đen, rồi cũng quết hỗn hợp này lên lá dừa hoặc lá cau, chờ khi đi ngủ thì áp vào răng. Lần nhuộm đen chỉ việc độ 2 đêm là được.
Cuối cùng là quy trình chiết răng. Công đoạn này có tác dụng giữ màu black cho răng. Bạn ta đem gáo dừa già vẫn phơi khô ném lên con dao rồi đốt mang lại gáo dừa rã ra trang bị nhựa đen sền sệt, rồi rước nhựa kia phết vào răng, răng sẽ có được màu đen bóng với lâu phai.
Trong tiến trình nhuộm răng, bạn nhuộm răng ko những cần trải qua nhiều quy trình phức tạp, mất quá nhiều thời gian, công sức mà còn yêu cầu chịu đau khổ về thể xác. Do thuốc dùng để làm nhuộm răng là đầy đủ chất nồng, cay nên thường làm cho môi, lưỡi, lợi của tín đồ nhuộm bị sưng tấy khiến người nhuộm hết sức vất vả trong ăn uống. Cạnh bên đó, nhằm tránh làm phai màu sắc thuốc thời điểm thuốc vẫn chưa bám chặt vào răng, trong quy trình nhuộm, người nhuộm răng yêu cầu kiêng khem đủ thứ, ko được nạp năng lượng đồ nóng, cứng, đôi khi ăn mà không đủ can đảm nhai, chỉ dám nuốt chửng, hay là chỉ nạp năng lượng những thức ăn mềm lỏng như cháo, bún,… Đợi mang đến khi tách răng dứt thì họ bắt đầu dám ăn uống lại bình thường.
Răng mặc dù đã chiết rồi, màu sắc đã bám dính chắc rồi nhưng mà theo thời hạn thì color răng có thể sẽ bị phai bớt. Vì thế người ta cần phải nhuộm lại. Đàn ông thì nhuộm lại độ 1,2 lần, còn thiếu nữ thì hàng năm nhuộm lại một lần, đến độ qua 30 tuổi cũng ko nhuộm lại nữa.Tục nhuộm răng thời bấy giờ rất được yêu thích đến mức đổi mới một nghề nhằm kiếm sống. Ngày xưa, làm việc nông làng lẫn tỉnh thành đều lộ diện những thày nhuộm răng. Các thày nhuộm răng hay đi từ buôn bản này sang buôn bản khác để hành nghề, hay nhuộm tại nhà gia chủ. Ở thị trấn như ở kinh kì Huế thì thày nhuộm thường xuyên hành nghề sống một vị trí cố định, tín đồ nhuộm răng thường ăn uống ở tận nhà thày nhuộm trong quy trình nhuộm. Một số trong những nhà thày nhuộm còn chuẩn bị cả phần nhiều tiết mục thiết lập vui để giao hàng người cho nhuộm răng.
Lịch sử tục nhuộm răng black của người Việt
Theo nhiều tài liệu biên chép lại thì tục nhuộm răng black của người việt nam có từ thời sơ sử (cách phía trên 4000 năm), quy trình tiến độ hình thành bên nước nguyên sơ Văn Lang – Âu Lạc. “Người Văn Lang tất cả thói quen nạp năng lượng trầu, nhuộm răng đen” (6) với “cư dân Văn Lang, Âu Lạc đều phải sở hữu ý thức cùng chung một nơi bắt đầu nguồn, một đội nhóm tiên, một tập quán thông thường là nhuộm răng, ăn uống trầu” (7). Vào phần diện mạo văn hóa Đông Sơn bao gồm viết: “Tục ăn uống trầu, nhuộm răng đen và tục xăm mình hết sức phổ biến” (8). Hoặc è Quốc Vượng bao gồm đề cập: “Phong tục tập tiệm của bạn Đông đánh rất nhiều chủng loại ví như tục nhuộm răng, ăn trầu” (9). Đặc biệt là trong các mộ thuyền, các nhà khảo cổ học việt nam tìm thấy tín đồ Đông Sơn rất nhiều nhuộm răng đen. Năm 1999, Bảo tàng lịch sử vẻ vang Việt nam giới phối phù hợp với Sở VHTTDL Vĩnh Phúc đã tìm thấy cỗ di cốt tại di chỉ Đồng Đậu thuộc lặng Lạc, Vĩnh Phúc còn gần như là nguyên vẹn, khoảng 3500 tuổi, có dấu lốt của tục nhuộm răng đen.
Đến thời Bắc thuộc, tục nhuộm răng đen vẫn tồn tại được duy trì: “Do đang bắt rễ sâu vào các công thôn nông thôn thời Văn Lang, Âu Lạc đề xuất trong thời Bắc thuộc nói chung những phong tục tập quán của người việt vẫn được duy trì và tất cả sức sống to gan mẽ. Cùng với tục cần sử dụng trống đồng, nhiều tục lệ truyền thống cổ truyền khác vẫn được bảo tồn, như tục cạo tóc tốt búi tóc, tục xăm mình, tục nhuộm răng, nạp năng lượng trầu” (10). Khi nói về cuộc đương đầu nhằm đảm bảo các di sản văn hóa cổ truyền thời Bắc thuộc, có người sáng tác ghi: “Nhiều phong tục tập quán tốt đẹp của giai đoạn Văn Lang, Âu Lạc vẫn được duy trì gìn như tục nhuộm răng, ăn trầu” (11). Trong giai đoạn này, tục nhuộm răng cùng với một vài tục lệ khác như ăn trầu, xăm mình, búi tóc, …được coi là nét văn hóa đặc trưng đóng góp thêm phần định hình phiên bản sắc văn hóa truyền thống người Việt để sáng tỏ với những dân tộc khác. Bởi đó, tuy nhiên trải qua ngàn năm Bắc thuộc, chịu áp lực nặng nề trước cơ chế đồng hóa nặng nài của người phương Bắc, người việt nam vẫn vậy giữ gìn nét văn hóa riêng của dân tộc bản địa mình. Đến tận TK XVIII, năm 1789, trong lời hiệu triệu tướng sĩ đánh quân Thanh, quang đãng Trung đã lôi kéo đánh cho để lâu năm tóc, đánh mang lại để đen răng nhằm mục đích đấu không nhường nhịn quyền để tóc dài, răng đen cho nhân dân, bảo đảm an toàn phong tục truyền thống của dân tộc. Điều đó bệnh tỏ, mang lại tận cuối thời công ty Lê, dân ta vẫn còn đó rất quan tâm tục nhuộm răng đen. Thời Hậu Lê, tục nhuộm răng không những phổ trở thành ở con gái giới, mà còn ở nam giới giới, không chỉ là phổ vươn lên là trong tầng lớp dân gian mà còn phổ cập trong cả giới quý tộc, hoàng gia. Minh chứng là các ngôi tuyển mộ được các nhà khảo cổ khai thác có vết tích của tập tục này như: ngôi mộ của vua Lê Dụ Tông (1705 -1728) vị hoàng đế thứ 11 trong phòng Lê được phân phát hiện, khai quật vào năm 1964; xác ướp của bà Phạm Thị Đằng phu nhân của quan liêu thượng phụ Đặng Đình tướng mạo (1649 – 1735) được tra cứu thấy ngơi nghỉ Nam Định năm 1968; hoặc một xác ướp cô bé có niên đại 300 năm được phát hiện tại tp. Hà nội năm 2013… hồ hết được những nhà khảo cổ xác nhận là có dấu tích của tục nhuộm răng đen.
Xem thêm: Mua Sim Số Đẹp Viettel Đầu Số 037 Của Mạng Nào ? 037 Là Đầu Số Mạng Nào
Tuy nhiên, mang lại cuối TK XIX, độc nhất vô nhị là trong thời hạn đầu của TK XX, trước sự xâm nhập mạnh mẽ của nền thanh nhã phương Tây, nước ta bước vào thời kỳ biến hóa xã hội sâu sắc. Trào lưu Âu hóa và trào lưu đòi người vợ quyền diễn ra rầm rộ.
Nhiều phụ nữ bắt đầu có xu thế chuộng hàm răng trắng, có bạn còn cạo đi hàm răng black mà bản thân mất bao sức lực lao động nhuộm cốt chỉ để vươn lên là hình tượng người phụ nữ mới thâm nhập vào công cuộc cải tân xã hội. “Có bạn đã nhuộm răng black rồi lại đem tấn công trắng đi cho hợp với cuộc sinh hoạt mới” (12). Thậm chí còn thời bấy tiếng ai còn nhằm tóc củ hành, răng đen, áo the, quần vải vóc thì bị coi là hủ lậu, yếu văn minh, “tại các thành thị, do tác động của làn sóng Âu hóa những năm 1930-1940, nam giới đã bắt đầu cắt tóc ngắn cùng thôi nhuộm răng đen” (13). Nếu như trước đây sinh ra nghề nhuộm đen răng thì thời này lộ diện nghề cạo trắng răng.
Như vậy, tục nhuộm răng đen vẫn còn đấy tồn tại mãi cho đến TK XX thì người việt mới từ từ phá quăng quật tục lệ này. “Kể từ năm 1945 cho tới nay, tục nhuộm răng số đông mất dần. Fan ta chỉ gặp mặt những người răng đen cỡ tuổi đã rất cao” (14).
Năm 2013, có chủ kiến phản ánh điện ảnh Việt Nam không tôn trọng lịch sử dân tộc khi không chuyển hình hình ảnh hàm răng black vào phim Việt. Tác giả bài viết cũng khỏe khoắn dạn xác minh rằng: “Chúng ta tất cả quyền trí tuệ sáng tạo để lịch sử vẻ vang hay hơn, nhộn nhịp hơn dưới ánh mắt của vắt hệ hôm nay. Nhưng gồm có điều thuộc về bạn dạng sắc dân tộc bản địa thì phải kiên quyết giữ. Rất nhiều người mang đến rằng, bạn dạng sắc rõ ràng nhất của người việt từ ngàn trong năm này là tục nhuộm răng đen. Nếu làm cho phim lịch sử mà diễn viên không tồn tại hàm răng đen thì ko tôn trọng lịch sử” (15). Đó là một trong dấu hiệu xứng đáng mừng cho thấy thêm tục nhuộm răng đen tuy không còn hiện hữu vào đời sống thông thường nhưng vẫn được lưu giữ giữ dài lâu và đậm nét trong ký ức fan Việt, bởi văn hóa truyền thống là loại gì còn sót lại khi toàn bộ những mẫu khác bị quên đi (Edouard Herriot).
Trải nhiều năm theo mấy ngàn năm định kỳ sử, nhuộm răng đen là trong số những phong tục cổ truyền góp thêm phần định hình bạn dạng sắc văn hóa truyền thống người Việt. Hiện nay, tục nhuộm răng black hầu như đã hết tồn trên trong văn hóa truyền thống người Việt, bao gồm chăng là ở những người thật béo tuổi, họ nhuộm răng từ thuở nhỏ, còn lưu lại dấu cho bây giờ. Tuy vậy ở Việt Nam, tuy vậy đã có rất nhiều mai một tuy vậy tục lệ này vẫn còn đấy tồn tại ở một số dân tộc như bạn Mường sinh sống Hòa Bình, người Lự sinh sống Lai Châu. Một phong tục truyền thống cổ truyền mất đi, ta cũng quan yếu trách những người dân đã nỗ lực đổi, vì ý niệm mỗi thời từng khác, ý niệm về cái đẹp cũng không ngoại lệ. Cũng bởi văn hóa chẳng khi nào bất biến, không tồn tại nền văn hóa nào chịu đứng im một chỗ, nhất là khi nền văn hóa truyền thống đó lại đang nằm trong vòng xoay của sự việc giao lưu cùng tiếp biến.
Nguyễn Thị Đoan TrangTạp chí VHNT số 380, mon 2-2016Bản gốc
Tham khảo:
1. Phan Kế Bính, việt nam phong tục, Nxb Văn học, 2011, tr.447.
2, 3. Phan Khôi, Tạp chí thanh nữ tân văn, sài Gòn, số 66, 1930.
4, 5. Đào Duy Anh, nước ta văn hóa sử cương, Nxb Thời đại, 2010, tr.194.
6, 7, 11. Trương Hữu Quýnh, Đại cương lịch sử Việt Nam, tập 1, Nxb Giáo dục, 2006, tr. 53, 55, 97.
8, 10. Chu Xuân Diên, Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam, Nxb Đại học non sông TP.HCM, 2008, tr.48, 89.
9. Nai lưng Quốc Vượng, Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb giáo dục Việt Nam, 2010, tr.129.
12, 14. Toan Ánh, Phong tục Việt Nam, Nxb Đồng Tháp, 1998, tr.106.
13. Phan Hải Linh, Tục nhuộm răng black – so sánh nước ta và Nhật Bản, Tạp chí dân tộc học, số 2 (102), 1999.
Xem thêm: Ý Nghĩa Hoa Cúc Họa Mi Có Ý Nghĩa Gì ? Chụp Ảnh Cúc Họa Mi Ở Đâu, Vào Tháng Mấy?
14. Lan Thanh, bản sắc răng đen bị xóa khỏi trong phim lịch sử Việt, dantri.com, 2013.
